Trafik düzeninin, can ve mal güvenliğinin sağlanması açısından karayollarında uyulması gereken kurallar ve beraberinde Karayolları Trafik Kanunu çerçevesinde alınan önlemler bulunmaktadır. Alınan önlemlerden biri de ehliyet yani sürücü belgeleri hakkındadır. Sürücü belgesi, araçların kullanımını yasal olarak mümkün kılan araç kullanma ehliyetidir. Sürücü belgelerinin araç kullanabilen kişilere verilmesi nedeniyle sürücü belgesine sahip olmayan kişi araç kullanabilir onayı almamış kişidir ya da sürücü belgesi iptal edilen veya bir süreliğine sürücü belgesi geri alınan kişi araç kullanmasına izin verilmeyen kişidir. Dolayısıyla, sürücü belgesi olmayan hiç kimse araç kullanamamaktadır. Buna binaen ehliyetsiz olarak araç kullanan kimse, diğer insanların can güvenliğini ve trafik düzenini tehlikeye attığı için yasalarca cezalandırılmaktadır. Bu durum Karayolları Trafik Kanununda şu şekilde belirtilmiştir:
Madde 36: Motorlu araçların, sürücü belgesi sahibi olmayan kişiler tarafından karayollarında sürülmesi ve sürülmesine izin verilmesi yasaktır.
Ehliyetsiz Araç Kullanma Cezası Kimlere Verilir ve Ne Kadardır?
Karayolları Trafik Kanunu çerçevesinde ehliyetsiz araç kullanma cezası kapsamında değerlendirilenler şu şekildedir:
- Sürücü belgesi olmadan araç kullanarak trafiğe çıktığı tespit edilenler,
- Yetkililerce sürücü belgesi geçici olarak ya da tedbir gereği geri alınmasına rağmen araç kullanarak trafiğe çıktığı tespit edilenler,
- Sürücü belgesi iptal edilmesine rağmen araç kullanarak trafiğe çıktığı tespit edilenler.
Bu üç kategoriden birine mensup olan bir kimse yasaların öngördüğü şekilde cezalandırılacaktır. Aynı zamanda eğer ki bu kategorilerden birinde yer alan kişi kendi aracıyla değil de başka bir kişinin aracını kullanarak trafiğe çıktıysa araç sahibine de trafik düzenini bozucu ve can güvenliğini tehlikeye atıcı türden bir davranışta bulunması dolayısıyla tescil plakası üzerinden ehliyetsiz araç kullanma maddesi göz önünde bulundurularak idari para cezası verilecektir. 2022 yılı için öngörülen ‘Ehliyetsiz araba kullanmanın cezası ne kadardır?’ sorusunun cevabı ise 3.675 TL’dir. Eğer ki bu cezalar iki hafta içerisinde ödenirse cezanın yüzde yirmi beşlik bir indirim ile ödenmesi ise mümkün kılınmaktadır.
Ehliyete Sahip Olunsa da Uygulanabilecek Cezalar
Ehliyetsiz araç kullanma cezaları arasında 18 yaş altında olmasına rağmen araç kullananlar, ehliyeti olsa da yanında ehliyetini yanında bulundurmadan araç kullanmak, ehliyet iptalinde ya da ehliyete geçici süre el konulduğunda araç kullanmak gibi birçok ceza bulunmaktadır. Bunlarla birlikte ehliyeti olanların sürücü belgelerinde olan sınıflara riayet etmeleri ve bu sınıfta yer alan araçları kullanmaları gerekmektedir. Aksi ise yasaktır. Bununla ilgili madde Karayolları Trafik Kanununda şu şekilde belirtilmiştir:
Madde 39: “… Sürücü belgesi sahiplerinin, sürücü belgelerinin sınıfına göre sürmeye yetkili oldukları araçların dışındaki araçları sürmeleri yasaktır. Bu fıkra hükmüne aykırı hareket eden sürücüye… Türk Lirası idari para cezası verilir. Bu kişilere araç kullandıran araç sahibine de tescil plakası üzerinden aynı miktarda idari para cezası verilir.”
Ehliyeti olsa da yanında ehliyetini bulundurmadan araç kullananlara uygulanması öngörülen para cezası 2022 yılı için ise 428 TL’dir. Eğer ki hatalı sürücü aracın sahibi yani ruhsat sahibi değilse aynı ceza tutarını ruhsat sahibi de ödemekle yükümlüdür. Ceza tutarı ilk iki hafta içerisinde ödenecekse ceza tutarı yüzde yirmi beş indirimli bir şekilde ödenebilmektedir.
Ehliyetsiz Araç Kullanma Cezası Ruhsat Sahibini Nasıl Etkileyecek?
Ehliyetsiz araç kullanma cezası araç sahibine olduğu kadar ruhsat sahibine de etki etmektedir. Karayolları Trafik Kanununa göre 2022 ehliyetsiz araç kullanma cezası sadece ceza alan kişiye değil ruhsat sahibine de uygulanmaktadır. Bu durum can ve mal güvenliğinin tehlikeye atılmasına işaret etmektedir. Çünkü ceza alan ve ehliyetsiz araç kullanan kimse can ve mal güvenliğine hiçe saymıştır ve dolayısıyla da araç yani ruhsat sahibi de böyle tehlikeli bir durumun gerçekleşmesine izin vermiş sayılmaktadır. 18 yaşın altındaki bir çocuğun ehliyetsiz araç kullanmasında da ehliyetsiz, ehliyeti iptal edilmiş ya da ehliyetine geçici süreyle el konulmuş bir kimsenin ehliyetsiz araç kullanmasında da ehliyetsiz araç kullanma cezası ruhsat sahibi için de uygulanmaktadır. 18 yaş altında ehliyetsiz araç kullanmanın yaptırımları velileri de etkileyebilmektedir. Reşit olmadan araç kullanmak yasak olmakla beraber velinin ya da araç sahibinin de aynı cezayı almasına sebebiyet verebilmektedir.
Ruhsat sahibine uygulanacak olan cezanın tutarı, aracı kullanıp ceza alan kişiye uygulanacak olan ceza tutarı ile aynı olacaktır. Cezanın uygulanmasından itibaren eğer 15 gün içerisinde ödeme yapılacaksa ceza tutarını yüzde yirmi beş indirimi olarak ödeme imkânı bulunmaktadır. Eğer ki ceza tutarı tek seferde ödenemeyecekse ehliyetsiz araç kullanmanın sonucunda gelen cezayı ödemek için ödeme ekranında bulunan taksitlendirme seçenekleriyle de ödemeler sağlanabilmektedir. Ceza tutarlarının geciktirilmesi ya da ödenmemesi durumlarında ceza alan ruhsat sahibine ve aracı kullanan kişiye dava açılabilmekte ve bundan sonraki süreç mahkemede devam edebilmektedir.
